تاریخ ۱۷ بهمن ۱۴۰۱
در تاریخ ثبت‌شده عملکرد اقتصاد ایران، تورم بالاتر از۵۰ درصد، فقط در ۶ ماه اتفاق افتاده که چهار دفعه آن در سال ۱۴۰۱ بوده است. زمانی که نرخ تورم در دامنه‌های بسیار بالا، مانند شرایط موجود قرار می‌گیرد، هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که آینده میان‌مدت تورم چه خواهد بود و آیا تغییر مسیر دیگری در پیش خواهد بود یا نه؛ اما مرور تجربه کشورهایی که در دام ابرتورم‌ها افتاده‌اند، نشان می‌دهد که به یکباره تورم چند صد درصدی رخ می‌دهد. اگر اقدامات عاجلی برای جلوگیری از افتادن در یک مسیر بدون بازگشت تورمی مد نظر قرار نگیرد؛ نابودی اقتصاد کشور دور از انتظار نخواهد بود.
ابرتورم ونزوئلایی در ایران رخ خواهد داد؟
کشور ما برای دوره‌ای در حدود ۴ دهه، به‌طور متوسط، تورمی بین ۱۸ تا ۲۰ درصد داشته و از این نظر به‌عنوان اقتصادی با تورم مزمن شناخته می‌شده است. با قرار گرفتن تورم در دامنه‌های بالا و عدم واکنش متناسب نظام بانکی، جذابیت پس‌اندازهای با ماندگاری بیشتر در بانک کاهش پیدا می‌کند و افراد برحسب میزان پس انداز مالی که دارند، تلاش خود را به‌کار می‌بندند تا آن را به انواع دیگر دارایی که همراه تورم یا حتی بیشتر، افزایش قیمت پیدا می‌کند تبدیل کنند.
وقتی این چرخه به‌کار می‌افتد، قیمت ارز و طلا و مسکن و خودرو با افزایش زیاد مواجه می‌شود و به دنبال آن، تعداد بیشتری تصمیم به تبدیل دارایی‌های خود به این نوع دارایی‌ها می‌گیرند که مجدداً به معنی افزایش شدیدتر قیمت آنها است. خلاصه آنکه چرخه مزبور، بسیار خطرناک است و همین عامل بوده که ظرف کمتر از ۵ سال، ۳ بحران بزرگ ارزی را برای ما رقم زده است. لذا وقتی تورم افزایش پیدا می‌کند، مقادیر بیشتری از نقدینگی به‌صورت پول نگهداری می‌شود و وقتی این‌چنین می‌شود، تورم بیشتر افزایش می‌یابد. این چرخه همان عاملی است که تورم بالا را به ابرتورم تبدیل می‌کند.
اقتصاد کشور در وضعیت اضطرار به سر می‌برد
نمودار زیر روند تورمی که از سال ۹۷ آغاز شده و چهار مرتبه اوج را تجربه کرده است؛ نمایش می‌دهد. طبق نمودار هر زمان که دو خط به هم نزدیک شده و همدیگر را قطع کرده اند دوباره به سمت یک اوج جدید حرکت کرده است. طبق آمار، اقتصاد کشور در وضعیت اضطرار به سر می‌برد. شرایط کنونی کشور سال‌ها پیش در ونزوئلا رخ داده بود؛ به این صورت که متوسط تورم کشور ونزوئلا در فاصله ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳، حدود ۲۴درصد بوده است. اما تورم سال۲۰۱۴ آن به ۶۲درصد، ۲۰۱۵ به ۱۲۰درصد، ۲۰۱۶ به ۲۵۰درصد و ظرف کمتر از دوسال به بیش از ۶۵هزار درصد رسید؛ بنابراین شرایط موجود در کشور را باید بسیار جدی گرفت.
تصویر بودجه سال آینده، اشتباهات بزرگ در سیاست‌های جدید ارزی از نظر تثبیت مجدد یک نرخ رانتی برای ارز و شاید از همه بدتر، اظهارنظرهای با تکرار زیاد نسنجیده و همراه با اشتباهات زیاد مقامات تراز اول دولت، همگی متاسفانه نشانه‌هایی از عدم درک شرایط خطیری را که در آن قرار گرفته‌ایم، بروز می‌دهد.