تاریخ تحریر 10 خرداد 1401
اقتصاد ایران در حالی به سال جدید وارد شده که ابربحران‌هایی سخت مانع حرکت فعالیت‌های اقتصادی شده است. دولت به دنبال ایجاد رشد اقتصادی با استفاده از ابزارهای تورمی بوده و این اتفاق به دلیل اینکه رشد تولید را در شرایطی به وجود می آورد که هزینه ها هم بالا می رود، در معیشت خانواده ها نه تنها نقش مثبتی نداشته بلکه قدرت خریدشان را نسبت به قبل کاهش می‌دهد.
روسیه بازار فروش نفت ایران را تصاحب کرد
اخیرا آمارهایی مبنی بر کاهش شدید فروش نفت ایران منتشر شد که حاکی از کاهش 70 درصدی فروش نسبت به سال گذشته است. از آنجا که بخش قابل توجهی از بودجه ایران به درآمدهای نفتی وابسته است، بنابراین هرگونه تغییری، منابع درآمدی دولت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علت کاهشی شدن فروش نفت به گزارش پترولجستیک، تامین نفت چین و هند توسط روسیه است که بعد از اعمال تحریم نفتی، جایگاه ایران را از آن‌ِ خود کرده است.
اگر کشور نتواند به روند گذشته فروش خود ادامه دهد، دولت با کسری بودجه بالایی مواجه خواهد شد و برای برون رفت از آن بایستی اقداماتی اتخاذ کند که مانع رشد نقدینگی و شوک تورمی دیگری شود. این درحالی است که اخیرا شوک اول تورمی به واسطه‌ی حذف ارز ترجیحی به اقتصاد ایران وارد شد. نمودار زیر اولین شوک تورمی به گزارش رسمی مرکز آمار ایران را نشان می‌دهد.
فروش اوراق یا استقراض: کدام روش بهتری است؟
دولت در صورت تداوم این روند، احتمالا فروش بیشتر اوراق بدهی را در دستور کار قرار خواهد داد. فروش اوراق به معنی جذب نقدینگی و درنتیجه افزایش نرخ سود بین‌بانکی است. این امر تا حدی تقاضا برای دارایی‌ها در بازارهای مالی و به ویژه بازار سهام را کاهش خواهد داد. در این شرایط سرمایه‌گذاری در بازارها و ابزارهای با ریسک کمتر، مسیر مطمئن‌تری برای گریز از تورم است.
البته مسیر دیگری برای دولت وجود دارد که همان استقراض از بانک مرکزی است؛ در این صورت رشد نقدینگی و التهاب قیمت‌ها و درنتیجه رشد قیمت دارایی‌ها نیز در کنار تورم، رقم خواهد خورد. اما با توجه به هزینه‌های بالای تورم، به نظر می‌رسد دولت تلفیقی از این اقدامات را در دستور کار قرار دهد.
اقتصاد ایران درگیر بیماری هلندی است
در حال حاضر اقتصاد ایران کاملا درگیر بیماری هلندی* بوده و تنها راه درمان آن افزایش سرمایه گذاری در اقتصاد مولد و تسهیل تولید و تجارت است. در صورتی که مذاکرات برجام صورت پذیرد و نتایج مطلوبی حاصل گردد، کشور می‌تواند رشد اقتصادی واقعی را به چشم ببیند. هرچند برخی مسئولان آمارهای مثبتی از رشد ارزش تجارت و... ارائه می دهند اما اینها بیشتر متاثر از افزایش قیمت هاست نه تولید و چیز دیگر.
پی‌نوشت
بیماری هلندی*: شکوفایی ناگهانی یک بخش از اقتصاد و افزایش چشمگیر درآمدهای ارزی ناشی از آن، بیش از آنکه دربرگیرنده فرصت‌های افزایش یافته برای اقتصاد ملی باشد منجر به ظهور آثار مخرب و معکوس در اقتصاد خواهد شد.
منابع
موج‌نیوز
دیپلماسی ایرانی